Lei ambacht
Leidaken leggen is onderdeel van het lei ambacht. Het lei ambacht is een oeroude manier om lei te bewerken. Hierbij wordt lei geschikt gemaakt voor dak- en wandbedekking van huizen, kantoorgebouwen, monumenten en andere bebouwing. Omdat leisteen een oersterk product is en jarenlang meegaat, wordt het lei ambacht ook nu nog steeds uitgevoerd. Leidekkersbedrijf Willem van Boxtel beoefent het ambacht al meer dan 150 jaar.
Uitvoeren lei ambacht
Bij het uitvoeren van het lei ambacht zijn er veel, zelfs kunstzinnige, patronen mogelijk om leien te leggen. De meest bekende zijn:
- Schubben (Rijndekking): door van rechte leien de hoeken weg te hakken, ontstaat een schubbenpatroon. Deze Rijndekking wordt vaak toegepast op ronde daken
- Halfsteensverband (Maasdekking): een halfsteensverband met dubbele dekking wordt het meest toegepast. Dit wordt ook wel Maasdekking genoemd, naar de rivier waarover de leien werden aangevoerd. Op deze manier komen er overal op het dak twee leidiktes boven elkaar, bij overlap zelfs drie. Deze dekkingswijze hoeft geen rekening te houden met de overheersende windrichting en is daarom populair
- Enkelvoudige horizontale dekking: een enkelvoudige horizontale dekking is de goedkoopste manier van leibedekking. Er zijn minder leien nodig en minder werk. Wel moet rekening worden gehouden met de overheersende windrichting door de leien minimaal 4,5 cm te laten overlappen.
Lei als dakbedekking
Lei is een gelaagd stollings- of afzettingsgesteente dat door druk of hitte wordt gevormd. Hierdoor is lei eenvoudig tot dunne platen te splijten. Leidakbedekking is water-, zuur-, licht-, hitte- (tot 200 graden Celsius), vorst- en zeeluchtbestendig. Als dakbedekking werd het eeuwen geleden veel gebruikt voor kerken en kastelen. Nu worden er nog steeds monumenten voorzien van leien pannen, maar ook nieuwbouwprojecten, zoals utiliteitsbouw en villa’s.
Leien leggen volgens het lei ambacht
Bij het uitoefenen van het lei ambacht is het noodzakelijk dat de leien op de goede manier worden gelegd. Er wordt altijd begonnen met een schone lei. Juist, dat gezegde is er niet voor niets! Leien op de eerste rij van het dak worden op een leidikke kantstrip gelegd en gehalveerd. Alle volgende leien rusten op de onderliggende rij. Voor het lei ambacht wordt een leihamer of leidekkershamer gebruikt. Deze hamer heeft een platte steel en is aan de voor- en achterzijde afgeschuind om leien mee op maat te hakken. De punt dient om gaatjes in leien te hakken waardoor ze kunnen worden vastgenageld. Hierbij wordt met een aantal zaken rekening gehouden:
Het gat moet minstens 3 cm van de zijkant en 2,5 cm van de top van de lei geslagen worden.
De leien liggen niet tegen elkaar, maar krijgen een voegje van 3 mm. De voeg komt in het midden van de hoger liggende lei. Dit geeft een halfsteensverband.
De lei mag niet te hoog worden vastgespijkerd, want dan kan de leisteen door de wind gelift worden.
Spijkers mogen niet te diep worden geslagen. Dan beschadigt de lei door de hamer, de druk van de spijker en de knelling op de onderliggende lei. Voor de nok moeten de leien 50% in de lengte overlappend gelegd worden.
Lei, een ambachtelijk product
Leien zijn natuurproducten en niet allemaal precies even dik. Hierdoor kan de dikte van een lei worden gebruikt om ongelijkheden in het onderdak weg te werken. Zoals betonklinkers met een schaar worden geknipt, zo wordt lei met een leischaar geknipt volgens het lei ambacht. Soms wordt lei ook gehakt. Een ander gereedschap dat bij het lei ambacht wordt gebruikt, is de rooihaak. Dit is een metalen voegijzervormig blad met op de kop zijdelingse naar achter gerichte inkepingen om spijkers uit te trekken die de leien op een dak houden.
Leidekkersbedrijf Willem van Boxtel, gespecialiseerd in het lei ambacht
Rob van Boxtel, de vierde generatie van leidekkersbedrijf Willem van Boxtel, geeft het lei ambacht een nieuw gezicht. Het Leidekkersbedrijf levert de beste kwaliteit leidaken, vakkundig geplaatst, voor de monumenten en nieuwbouw van nu. Neem gerust contact op voor meer informatie.
